Monument: Kanisstraat 1

Kanisstraat 1
Woonhuis
Rijksmonument        

De Geest is onderdeel van de hoger gelegen zandrug tussen Heiloo en Alkmaar, waarop Alkmaar is ontstaan te midden van een uiterst drassig gebied (geestgronden). Aanvankelijk lag het buiten de verdedigingswal. In 1572 werd die uitgebreid en kwam de Geest in de stad te liggen.

Kanisstraat 1, gebouwd in 1550, lag dus eerst buiten de vesting. Het is één van de oudste winkel-woonhuizen in Alkmaar met een bakstenen buitenkant. De bakstenen en het metselwerk zijn uit die tijd. Opvallend zijn de fraaie ‘vlechtingen’ in de top. Voor West-Nederland is zo’n oud stenen huis een zeldzaam verschijnsel. De authentieke houten constructie binnenin het pand is nog steeds hetzelfde als in de middeleeuwen werd toegepast.

Zichtbaar is hier hoe de in vroeger tijden toegepaste houten gevel – zoals te zien is aan het Huis met de Kogel – in baksteen is vertaald. De bovenverdieping steekt nog uit en wordt ondersteund door de kromme consoles. Daartussen zijn glas-in-lood ramen aangebracht voor de verlichting binnenshuis, als de luiken op de begane grond zijn neergelaten en/of opgeslagen. Dat gebeurde wanneer de winkel dicht was. Was de nering open, dan werden de koopwaren op de neergeklapte luiken uitgestald zodat het winkelende publiek kon zien wat er in de aanbieding was. Zou er vis zijn verkocht? De naam van de straat duidt op een vismand of een platte korf.

Opvallend is het zogenaamde kruiskozijn op de verdieping. Het raam wordt door houten stijlen in vieren opgedeeld, vandaar de naam kruiskozijn. Glas kon in de middeleeuwen niet in grote oppervlakten worden gemaakt en was bovendien kostbaar. Door de opdeling waren maar kleine stukken glas nodig, die dan ook nog in lood waren gevat.