Monument: Karenhuizen

Woonhuizen/Woon-zorg
Rijksmonument 

In opdracht van Van Alckmaer, destijds Vereniging voor Volkshuisvesting Alkmaar (VVA), werd vlak na de Eerste Wereldoorlog een prijsvraag uitgeschreven. Daarop ontwierpen architecten J. Duiker en B. Bijvoet in 1918 het Karenhuis. Dat was vroeg in hun carrière.

De plattegrond van het langgerekte pand heeft een kamstructuur: een lange gevel langs de straat en vier korte vleugels daar loodrecht op. De hoofdingang ligt precies in het midden. Achter de voorgevels, waarin vrij grote raampartijen met houten roedeverdeling zaten, liepen lange en brede gangen. Daarachter lagen aan het binnenterrein de één- en tweepersoonskamers. In de kamers was een schouw waarop werd gekookt, terwijl de enige kraan in de slaapkamer was aangebracht. Ingebouwde kasten en opklapmeubilair werden met de architectuur mee ontworpen. Oorspronkelijk deelden de bewoners de beperkte sanitaire voorzieningen. Mooie details, zoals de al genoemde roedeverdeling en de toepassing van holle dakpannen bij de raamdorpels en ventilatieroosters, zijn verwant aan de Amsterdamse Schoolstijl. Kenmerkend daarvoor was ook de bakstenen ‘lambrisering’ in de gangen en het trappenhuis.

In 1975 werd er verbouwd, waarbij onder meer de horizontale roedeverdeling van de vensters verdween, wat een verarming van de karakteristieke uitstraling van het pand betekende.

In 2008 is het pand grondig gerestaureerd waarbij die roedeverdeling en andere details gelukkig weer zijn teruggebracht. Inpandig heeft er een herindeling plaatsgevonden. In de linkervleugel zijn individuele huurappartementen gerealiseerd en in de rechtervleugel zijn groepswoningen begeleid wonen, voor cliënten van ’s Heeren Loo, gecreëerd. Op de zolderverdieping is onder meer een dagbestedingsruimte ten behoeve van deze specifieke klantgroep toegevoegd. De daglichttoetreding op zolder is met inventieve dakvensters in de nok georganiseerd. Ook zijn de brede gangen in eren hersteld.

Het Karenhuis, van oorsprong Karenhuizen genoemd, was bij opening in 1920 een moderne liefdadigheidsinstelling. Het was toegankelijk voor zowel oudere mannen als vrouwen, ook in paren, die er zelfstandig konden wonen. Dit moderne idee was afkomstig van mevrouw Karen Petersen, die in Denemarken al een dergelijk initiatief van de grond had gekregen. Door haar vriendschap met een bestuurslid van de VVA, een telg uit het geslacht van de familie Van Foreest, kwam het Karenhuis juist in Alkmaar tot stand.